Aw en SVWN stemmen werkzaamheden op elkaar af

Om de verantwoordingslast voor corporaties te beperken, hebben de Aw en de Stichting Visitatie Woningcorporaties Nederland (SVWN) afspraken gemaakt over het benutten van elkaars gegevens, de planning van toezichts- en visitatie-activiteiten en de taakverdeling op termijn. Complementariteit en gebruik maken van elkaars inzichten zijn daarbij de uitgangspunten.

Governance in extern toezicht en visitatie

Met de herziene Woningwet raken het externe toezicht en de visitatie elkaar vooral op het onderdeel (interne) governance. Het is voor veel corporaties niet duidelijk hoe beide instrumenten zich op dit punt tot elkaar verhouden; in hun beleving is er sprake van dubbeling en daardoor hoge (administratieve) lasten. De visitatie en de governance-inspectie van de Aw zijn andere instrumenten die echter qua voorbereiding een vergelijkbare belasting van de corporaties eisen. Om de daardoor ontstane dubbeling van administratieve lasten te voorkomen, hebben de Aw en SVWN samenwerkingsafspraken gemaakt voor de korte en langere termijn. Daarbij moet worden bedacht dat het externe governance-toezicht nog in ontwikkeling is, zoals uiteengezet in de Aw-notitie Bouwen aan vertrouwen. Ook geldt dat visitatiecommissies op grond van de wet (herziene Woningwet) gehouden zijn de kwaliteit van de governance van een corporatie te onderzoeken. Er is daarom sprake van een overgangs- of ontwikkelingsfase, op weg naar een duidelijker taakverdeling over twee jaar (als de Woningwet is geëvalueerd).

Afspraken komende twee jaar

Voor de komende periode hebben Aw en SVWN de volgende afspraken gemaakt:

Afstemming planning van visitaties en toezicht
De Woningwet bepaalt dat een toegelaten instelling zich eens per vier jaar moet laten visiteren, waarbij de datum van het vorige visitatierapport bepalend is voor de volgende visitatie. Het governance-toezicht van de Aw is risicogericht; jaarlijks zal er een bureauonderzoek plaatsvinden door de Aw naar de governance van alle corporaties om de risico’s van specifieke corporaties in te schatten. Ongeacht de risico’s zal de Aw echter bij iedere corporatie ten minste één maal in de vier jaar een governance-inspectie uitvoeren. Aw en SVWN hebben afgesproken dat de Aw in beginsel geen governance-inspectie bij een corporatie uitvoert in dezelfde periode als waarin een visitatie plaatsvindt, maar twee jaar daarna, precies tussen twee visitaties in. Als echter uit het bureauonderzoek of uit andere signalen blijkt dat een eerdere inspectie nodig is, dan zal de Aw dit moment vervroegen; ook een kritisch visitatierapport kan aanleiding zijn om een inspectie uit te voeren.  Overigens voert de Aw ook inspecties uit naar aanleiding van andere signalen (compliance, financieel, integriteit). Ook bij deze inspecties wordt vanuit het signaal altijd bekeken wat de rol van de governance hierin is (geweest).

Gebruikmaken van elkaars onderzoeksresultaten
De visitatiecommissie maakt gebruik van alle oordeelsbrieven en brieven naar aanleiding van een governance-inspectie die de Aw in de te onderzoeken visitatieperiode heeft opgesteld. Daarna bekijkt zij wat er aanvullend nog (écht) nodig is om haar oordeel op te baseren. Andersom maakt de Aw voor haar governance-toezicht gebruik van visitatierapporten op het onderdeel governance, met name ‘besturing’ en ‘intern toezicht’; en daarnaast van de zienswijze van de corporatie (bestuur en RvC) op de bevindingen van de visitatiecommissie.

Perspectief op termijn

De Aw en SVWN zien op langere termijn een taakverdeling ontstaan waarin SVWN zich primair richt op het maatschappelijk functioneren van corporaties en de Aw erop toeziet dat er in de (interne) governance voldoende waarborgen bestaan voor goed functionerende corporaties. Voor de Aw is toezicht op de interne governance (RvC-RvB) het fundament (waarborg) voor het compliant en financieel solide functioneren van corporaties. Signalen van financiële aard, non-compliance of integriteitsissues zullen daarom steeds vanuit het perspectief van de interne governance worden onderzocht en beoordeeld.

Het logische zwaartepunt voor visitatie ligt vanouds bij de maatschappelijke verantwoording: hoe verstaat een corporatie haar maatschappelijke taak (de ‘bedoeling’), welke maatschappelijke prestaties heeft ze geleverd, wat vinden belanghebbenden in het eigen lokale gebied daarvan en hoe kan ze daarvan leren? De komende jaren kan het accent verder verschuiven naar het externe functioneren van de corporatie: de omgang met huurders, gemeenten en andere belanghebbenden en oog voor wat de corporatie in lokale samenwerkingsverbanden presteert. 

Voorbereiden op de toekomst

SVWN en Aw zullen de komende tijd kennis uitwisselen op het gebied van de methodiek van governance-onderzoeken. SVWN is een experiment gestart waarin corporaties en visiterende bureaus een aantal innovaties beproeven. In enkele experiment-visitaties voeren visitatiecommissie en Aw samen het gesprek met bestuur en RvC over het functioneren van de (interne) governance, om van elkaar te leren en de administratieve last voor de corporatie te beperken. De Aw heeft de sector toegezegd regionale dialoogtafels te gaan organiseren om wederzijds te leren op het gebied van governance. De SVWN sluit hierbij aan vanuit haar kennis en expertise. Uiteindelijk zal dat op termijn resulteren in een situatie waarin Aw en visitaties zoveel mogelijk complementair zijn.